हिन्दु धर्मको ग्रन्थ ‘वेद’का अनुसार, हामी अज्ञानता र अनैतिकताको युगमा बाँचिरहेका छौँ, जसलाई ‘कलियुग’ भनिन्छ। ई.पू. ३१०२ मा बुध, शुक्र, मङ्गल, वृहस्पति र शनि ग्रह मेष राशिको सिधा रेखामा परेपश्चात कलियुगको सुरुवात भएको विश्वास गरिन्छ।
समयचक्रको चार युग- सत्ययुग, त्रेतायुग, द्वापरयुग र कलियुग मध्ये कलियुगलाई सबैभन्दा अँध्यारो युग पनि मानिन्छ। यी चार युगले समयचक्रलाई जनाउँदछ र सो चक्र सत्ययुगबाट सुरु भएर कलियुगमा गएर अन्त्य हुन्छ।
यी चार युग बित्दै जाँदा मानिसहरूको नैतिकता र सदगुणको भावनामा ह्रास हुँदै जाने र कलियुगको अन्त्यमा मानिसहरूमा ‘मानिस’को कुनै पनि गुण बाँकी नरहने वेदमा उल्लेख गरिएको छ। साथै संसारमा ज्ञानको सट्टा अज्ञानताले बास गर्ने पनि उल्लिखित छ।
यी कुराहरू त सायद अधिकांशलाई थाहा भएकै कुरा हो, तर धेरैले नबुझेको अनि थाहा नपाएको एउटै कुरा भनेको ‘कलियुगको अन्त्य कहिले हुन्छ?’ अनि अन्त्य भए कसरी हुन्छ? हिन्दु धर्मका पवित्र ग्रन्थमा त पहिलेका युगहरूको अन्त्य भगवान विष्णुको अवतारको जन्मबाट भएको थियो भन्ने उल्लेख गरिएको छ।
सोहि ग्रन्थमा के पनि उल्लेख गरिएको छ भन्दा कलियुगको अन्तमा भगवान विष्णुको २२औँ अवतारको जन्म हुनेछ र यो कालो युगमा भएका दुर्गुणहरूलाई नाश गर्नेछन्। त्यसपछि फेरि सुनौलो सत्ययुगको सुरुवात हुनेछ।
यस विषयसम्बन्धी के-कस्ता सिद्धान्तहरू हरु चलिआएका छन?
१. ब्रह्मापुराणमा कलियुग १० हजार वर्षसम्म हुने उल्लेख गरिएको छ। यो १० हजार वर्षपछि मात्रै संसारबाट मानवजातीको नाश भएर नयाँ युगको सुरुवात हुने उक्त पुराणमा उल्लेख गरिएको छ। जहाँ भगवान विष्णुको ‘कल्की’ अवतारले जन्म लिने वर्णन गरिएको छ।
२. हिन्दु धर्मका विश्लेषकहरू के पनि विश्वास गर्छन् भन्दा कलियुगको अन्त्यमा मानिसको आयु घट्दै गएर १२ वर्षभन्दा कमि हुनेछ। यसरी आयु घट्दै गएर सारा मानवजातीको नाश भई कलियुगको अन्त्य हुने उनीहरूले विश्वास गर्छन्।
३. कलियुगको अन्त्यको बारेमा महाभारतमा पनि लेखिएको छ। यहाँ भनिएको छ कि कलियुगको कुल वर्ष भनेको १२ हजार वर्ष हुनेछ र युगको अन्त्यमा विष्णुले कल्की अवतार लिनेछन् पनि भनिएको छ।
