२० जेठ, काठमाडौं ।
डडेल्धुरा सताशीधामस्थित रुवाखोलामा जन्मिएका शेरबहादुर देउवा चौथोपटक प्रधानमन्त्री बन्ने तयारीमा छन् । २०४८ सालमा गिरिजाप्रसाद कोइरालाको नेतृत्वको सरकारमा गृहमन्त्री बनेका देउवाले त्यसयता पछाडि फर्केर हेर्नुपरेको छैन । २०५२ साल भदौ २७ गते देउवा पहिलोपटक प्रधानमन्त्री भएका थिए । झण्डै दुई वर्ष शासन गरेपछि देउवालाई लोकेन्द्रबहादुर चन्दले विस्थापित गरेका थिए ।
२०५८ सालमा देउवा पुनः प्रधानमन्त्री बन्न पुगे । तर, माओवादी द्वन्द्व चरम अवस्थामा पुगेपछि संकटकाल लगाउने वा नलगाउने भन्ने विषयमा गिरिजाप्रसादसँग बढेको टसलका कारण कांग्रेसले उनलाई साधारण सदस्यताबाट पनि निष्कासित गरेपछि देउवाले २०५९ सालमा कांग्रेस फुटाएर नेपाली कांग्रेस प्रजातान्त्रिक गठन गरे । चुनाव गराउने कार्यभार सुम्पिए पनि नसकेको भन्दै राजा ज्ञानेन्द्रले देउवालाई अक्षम घोषणा गरिदिए ।
पार्टी फुटाए, अक्षम घोषणा भए पनि अवसरले देउवालाई छोडेन । २०६१ सालमा ज्ञानेन्द्रले पुनः उनलाई सक्षम मान्दै प्रधानमन्त्री बनाइदिए । तर, २०६१ जेठ २९ मा तेस्रो पटक प्रधानमन्त्री भए पनि ८ महिनापछि माघ १९ गते ज्ञानेन्द्रले सत्ता आफ्नो हातमा लिएपछि देउवा सत्ताच्युत हुन पुगे ।
त्यसपछि राजाको निरकुंशताविरुद्ध तत्कालीन सात दल र विद्रोही माओवादीले शान्तिपूर्ण जनआन्दोलन गरेपछि भएको संविधानसभा निर्वाचन अघि देउवा मूल पार्टी कांग्रेसमा मिसिए ।
२०६४ सालयता ८ नेता प्रधानमन्त्री बने पनि देउवाको लागि बाटो खुलेको थिएन । यसपटक भने देउवा चौथोपटक प्रधानमन्त्री बन्ने तरखरमा छन् । आज प्रधानमन्त्रीका लागि उम्मेदवारी दर्ता गरेपछि माओवादी कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, विजयकुमार गच्छदारको फोरम र केही साना दलको सहयोगमा देउवा प्रधानमन्त्री बन्न लागेका हुन् । भोली संसदमा प्रधानमन्त्रीका लागि चुनाव हुँदैछ ।
को हुन् देउवा ?
डडेल्धुरा जिल्लाको पश्य गर्खा क्षेत्रमा एक सम्पन्न परिवारको रुपमा रहेको शेर बहादुर देउवाको परिवारलाई डडेल्धुरा क्षेत्रमा ठकुरी देउवा कुल भनेर चिन्दछन् । यस कुलको इतिहास अनुसार बैतडी चन्द, डोटी पचनाली , लुलानी मल्ल, डोटी बोगटानी बम र ठकुरी बोगटी रजवारसंग मात्र बैबाहिक सम्बन्ध गर्ने यो परिवार संम्पन्न र जागिरदार परिवारको रुपमा ऐतिहासिक कालदेखि चिनिदै आएको परिवार हो ।
डोटी राज्यकालमा डडेल्धुराको “पश्यगर्खा क्षेत्र“ यिनैको अधिनमा थियो । चन्द्रवंशी, कश्यप गोत्रीय यी देउवाको कुलको देवता बडालको गन्याप लाटो (गणेश) र अशिग्राम केदार हो । डोटी राज्यकालमा चर्चित बनेका क्षत्रियरराजपूतरठाकुररठकुरी(ठकुरी)देउवाहरु यसै कुलका पूर्वजहरु थिए ।
यस कुलका कुसलसिंह देउवा रजवारका दुई पुत्र जेठा गोमन सिंह देउवा रजवार र कान्छा बहादुर सिंह देउवा रजवार हुन् । जेठा गोमन सिंह देउवा रजवारका एक पुत्र उदै सिंह देउवा रजवार भए उदै सिंह देउवा रजवारका एक पुत्र प्रसाद सिंह देउवा रजवार हुन् ।
प्रशाद सिंह देउवा रजवारका दुई श्रीमती (डडेल्धुरा गणेशपुर मैरोड़ाका मल्लकुलकी छोरी धनादेबी (मल्ल) देउवा र डोटी बोगटानका ठकुरी बम कुलकी छोरी द्रोपती (बम) देउवा)बाट ३र३ छोराहरु गरेर ६ छोराहरु क्रमश शेर बहादुर देउवा, लोक बहादुर देउवा, गणेश बहादुर देउवा, प्रेम बहादुर देउवा, ललित बहादुर देउवा र बल बहादुर देउवाको जन्म भयो । यी ६ भाइ मध्ये जेष्ठ पुत्र शेर बहादुर देउवा राजनीतिमा सफल व्यक्तित्व बन्न पुगे शेर बहादुर देउवाका एक पुत्र जय बिर देउवा छन् ।
शेर बहादुरका भतिजा शिव बहादुर देउवा नेपाली सेनामा बरिष्ट क्याप्टनको रुपमा लोकप्रिय अधिकृत भएर सेवा दिरहेका छन् । माईला लोक बहादुर देउवाका पुत्र भान बहादुर देउवा (भानु देउवा) शेर बहादुर देउवाका पिए (स्वकीय) सचिव छन् ।
निडर, निस्कपटी भावना भएका शेर बहादुर देउवा नेपालको प्रधानमन्त्री र एउटा ठूलो राजनैतिक पार्टीको प्रमुख ब्यक्ति बन्न सफल भएर आफ्नो पुर्खाको बीरताले भरिएको, वीरगाथा, चैत, धमारीमा समेटिएको देउवा कुलकै गौरव र इतिहास बचाउन पनि सफल बने भन्ने मान्यता जानकारहरु राख्दछन ।
यस कुलका ठकुरी देउवाहरु डडेल्धुराको रुवाखोला, कुमाऊ बंडालु, पिथौड़ागड, सोर ,चंदेनी र डोटी गड्सेरा देउवान क्षेत्रमा गरी झन्डै ५०० परिवारको संख्या (कुमाऊ क्षेत्रमा (२००, डोटी गड्सेरा देउवान क्षेत्रमा १५०, र रुवाखोला क्षेत्रमा १५०)मा फैलिएर रहेका छन् । कुमाऊमा भारतीय सेनाका अधिकृत, डाक्टर, इन्जिनियर छन्, पाल, चन्द, शाही, बमसंग बैबाहिक सम्बन्ध गर्छन, त्यहाँ चन्द थर लेख्छन् । आफू डोटीबाट गएको ठकुरी देउवा बताउछन् ।