पञ्चामृत अर्थात पाँच अमृत वा पाँच पवित्र वस्तुबाट बनेको पदार्थ। यो मिश्रण, दुध, दही , घ्यु, चिनी र मह मिलाएर बनाइएको हुन्छ। कुनै पनि पुजापाठ पश्चात प्रसादको रुपमा यसको ज्यादै महत्व छ। यो पिउँदा सकारात्मक भाव पैदा हुन्छ र यो स्वास्थ्यसंग जोडिएको विषय पनि हो।
पञ्चामृतको धार्मिक महत्व
१. दुध – पो पञ्चामृतको प्रथम भाग हो। यो शुभको प्रतीक हो। अर्थात हाम्रो जीवन दुध झै निष्कलंक हुनुपर्दछ।
२. दही – दहीले अन्यलाई पनि आफुजस्तै बनाउँछ। अर्थात निष्कंलक सद्गुण आफुमा आएपछि अन्यलाई पनि आफुजस्तै बनाउनुस्।
३. घ्यु – यो स्नेह र प्रेमको प्रतिक हो। सबैसंग प्रेमपूर्ण भाव राख्नुस्।
४. मह – यो शक्तिको प्रतिक हो। तन र मनबाट शक्तिशाली व्यक्तिले नै सफलता पाउँनसक्छ।
५. चिनी – यसमा मिठास हुन्छ। अर्थात जीवनमा हरेक तवरले मिठास ल्याउँनुस्।
लाभ
१. पञ्चामृतको सेवनले शरीरलाई स्वस्थ राख्छ।
२ पञ्चामृतको सेवन थौरै मात्रामा गर्नुपर्छ, जस्तो कि प्रसाद झै १-२ चम्मा मात्र।
३. यसमा तुलसीको एउटा पात राखेर दैनिक सेवन गर्दा कुनै पनि रोग नलाग्ने विश्वास गरिन्छ। जुन धेरै हदसम्म सत्यपनि सावित भएको छ।
४. पञ्चामृतको सेवनले संक्रामक रोगबाट बचाउँछ। साथै यसले रोग प्रतिरोध क्षमता बढाउँछ।
५. यसले छालाको चमक बढाउँछ, मुलायम बनाउँछ।
ध्यान राख्नु पर्ने कुराः
१. पञ्चामृत जुन दिन बनाइन्छ त्यही दिन नै खानुस्। आज बनाएको पञ्चामृत भोलीको लागि नराख्नुस्।
२. पञ्चामृत ग्रहण गर्दा दाहिने हातले गर्नुस्। यो क्रममा आफ्नो बाँया हात दाँया हातको तल राखेर ग्रहण गर्नुस।
३. पञ्चामृत ग्रहण गर्नपूर्व शिरमा लगाउनुस्, अनि ग्रहण गर्नुस्। ग्रहण पश्चात फेरी शिरमा नलगाउनुस्।
४. पञ्चामृत दिदाँ सधैँ चाँदीको पात्रबाट दिनुपर्दछ। चाँदीमा राखिएको पञ्चामृत शुद्ध हुने भएकाले यसले स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ।
५. पञ्चामृतमा तुलसीको पत्ता राखेर खाँदा बुद्धि बढ्छ।
